Tekst: Wendy Ruitenberg , 14 april 2014

Wat gebeurt er als je verplicht wordt je wortels te verlaten? Met dat idee volgde documentairemaakster Deborah van Dam de drie generaties van familie De Haas in de periode waarin zij voor het behoud van hun huis vochten. De gemeente Lansingerland wil het stuk land dat Aad de Haas 65 jaar geleden kocht namelijk hebben voor een nieuwbouwproject.

Een middagje filmen

Al in 2010 begint Deborah van Dam met filmen bij familie De Haas. Zij kent de dochter van de familie, Mieke de Haas, die Van Dam uitnodigt om eens een dagje bij haar ouders te komen filmen. Mieke heeft namelijk het gevoel dat er in de nabije toekomst niets meer overblijft van wat haar ouders hebben opgebouwd en ze vindt het zonde als ze er geen beeldmateriaal van zouden hebben. Van Dam laat Mieke weten dat ze dat graag wil doen, zodat ze daar dan een leuk dvd’tje van kunnen maken. “Dus toen ben ik begonnen met filmen en daar eigenlijk drie jaar later pas weer mee opgehouden.”

Ziel versus het grote geld

Van Dam, naar eigen zeggen een stadsmeisje uit Den Haag, vond het zelf heel mooi om te zien hoe het gezin met elkaar leefde. Wat haar aantrok in de familie is de manier waarop zij nog het oude ambacht van tuinder, dat je steeds meer ziet verdwijnen, beoefenden en de liefde die zij voor het vak hebben. “Ik hoor heel vaak dat kinderen beroemd willen worden, want dan tel je pas mee. Datzelfde zie je ook bij ‘vadertje Staat’, dat er niet voor de ziel maar voor het grote geld wordt gekozen.” Familie De Haas besloot het anders te doen. “Het is een heel vooruitstrevende tuindersfamilie, ze hebben zelfs een eigen politieke partij. Dus ze willen op een democratische manier invloed hebben op de beslissingen die over hen worden genomen.” Authentieker dan deze familie wordt het niet. Doordat er drie generaties samen op het terrein leven, kan je ook duidelijk zien hoe verschillend zij omgaan met het feit dat ze hun bestaansgrond moeten verlaten.

Onverwacht einde

Wat begint als een dagje filmen, wordt uiteindelijk een project van een aantal jaar. Dat het echt een documentaire kon worden, is voor van Dam direct duidelijk. Door de ziel en de liefde voor het oude ambacht die ze bij de familie De Haas ziet, is ze ervan overtuigd dat ze de film moet maken. Wat de uitkomst van de zaak zou zijn, is dan echter nog onzeker. Dochter Mieke is er als enige van overtuigd dat ze de zaak nooit kunnen winnen.

Net als bij haar vorige documentaire, De Baby, krijgt Oude Bomen uiteindelijk een einde dat ze vooraf nooit had kunnen bedenken. Tijdens het monteren van de documentaire komt er onverwacht nieuws over de zaak. Ik dacht: “Jeetjemina, beter had het niet kunnen zijn!” Gelukkig kan zij deze nieuwe informatie nog verwerken in de film, waardoor de uitspraken die Aad de Haas in de film doet ineens in een ander perspectief komen te staan. “In het begin denk je over de grootvader: wat een ouwe brombeer zeg, kom op hé. Maar uiteindelijk blijkt hij het gewoon, met zijn boerenverstand, wel bij het rechte eind te hebben!”

Breekbaar en krachtig tegelijk

Een mooi moment uit de documentaire vindt Van Dam zelf wanneer Aad met zijn rollator over het terrein langs de brokstukken loopt. Hij zegt dan: “Ik moet eens kijken wat ze daar nou weer aan het slopen zijn.” En direct daarna: “Maar ja, het zal er wel bijhoren. Laten we er maar niet om geven.” En hij schuifelt met zijn rollator verder door zijn eigen gebied. Van Dam: “Ik vond het zo ontroerend dat je ziet dat alles wat hij heeft opgebouwd aan gruzelementen ligt. En ondanks dat hij fysiek helemaal niet sterk is, maakt hij een hele lange ronde. Waarbij hij eigenlijk zegt dat ze dapper voorwaarts moeten, ondanks dat hij met zijn rollatortje loopt. De oude man is op dat moment heel breekbaar en tegelijkertijd heel erg krachtig. Daarin komt samen waar de film om draait.”

Oude Bomen is mede mogelijk gemaakt door Human, Windmill Film en crowdfunding.